Bệnh viêm gan B có lây không?

Bệnh viêm gan B, do virus HBV gây ra, được xem là một nỗi lo ngại cho tất cả mọi người khi đây là một loại bệnh truyền nhiễm có khả năng lây truyền từ người sang người với tốc độ cao hơn virus HIV từ 50 đến 100 lần. Lưu ý rằng, viêm gan B là một bệnh truyền nhiễm và không phải là một bệnh di truyền.

Theo thông tin từ Tổ chức Y tế Thế giới, virus HBV tồn tại ở trong môi trường ít nhất 7 ngày. Đối với người chưa được tiêm vaccine ngừa viêm gan B, trong trường hợp bị virus HBV xâm nhập vào cơ thể, thời gian ủ bệnh viêm gan B là 30 – 180 ngày. Và trong khoảng 30 – 60 ngày sau nhiễm, virus sẽ có thể được phát hiện trong cơ thể người bệnh thông qua các xét nghiệm như HBsAg.

Viêm gan B có khả năng cao phát triển thành bệnh mạn tính, đặc biệt là với trẻ nhỏ hoặc trẻ sơ sinh bị nhiễm viêm gan B từ mẹ.

Để giảm thiểu tối đa nguy cơ nhiễm viêm gan B, bạn cần nắm rõ viêm gan B lây qua đường nào, bằng cách nào để có biện pháp phòng ngừa tối ưu.

Viêm gan B lây qua đường nào?

Viêm gan B lây qua đường gì? Theo thống kê từ Hepatitis Foundation, các đường lây phổ biến của bệnh viêm gan B gồm:

Lây truyền từ mẹ sang con

Tiếp xúc trực tiếp với máu của người bị nhiễm viêm gan B

Tiếp xúc với các thiết bị, dụng cụ y tế bị nhiễm khuẩn hoặc không vô trùng

Quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp an toàn

Sử dụng chung vật dụng có dính máu, dịch tiết (kim tiêm, bàn chải đánh răng, dao cạo râu, dụng cụ xăm mình…)

Và dù virus viêm gan B được tìm thấy ở trong nước bọt, nhưng CDC, Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ đã khẳng định là nụ hôn không phải là một đường lây viêm gan B, tương tự như hắt hơi, ôm hoặc sử dụng chung đồ dùng thông thường.

1. Mẹ sang con

Viêm gan B có lây không? Viêm gan B lây qua đường nào? Đường lây truyền từ mẹ sang con là đường lây nguy cơ cao, có thể lên đến 90% trẻ sơ sinh bị viêm gan B mạn tính nếu mẹ có nồng độ viêm gan B cao và không áp dụng biện pháp phòng ngừa lây cho con. Đây là đường lây quan trọng nhất ở các nước lưu hành bệnh cao như Việt Nam.

Có 3 giai đoạn mà mẹ có thể lây truyền virus viêm gan B cho con nhưng không phải giai đoạn nào cũng có tỷ lệ nhiễm như nhau.

• Giai đoạn mang thai: Vì tính chất của virus viêm gan B là lây bằng đường máu. Trong giai đoạn này, do sự tiếp xúc của mẹ và thai nhi bị ngăn bởi nhau thai nên tỷ lệ thai nhi bị nhiễm bệnh từ mẹ là rất thấp, chỉ khoảng 2%. Tuy nhiên, mẹ bị viêm gan B cần lưu ý hạn chế làm tổn thương hàng rào nhau thai để giảm thiểu nguy cơ máu của mẹ tiếp xúc với thai nhi, nhất là từ tháng thứ 4 của thai kỳ trở đi.

• Trong lúc chuyển dạ và sinh con: Đây là thời điểm mà tỷ lệ lây truyền cao nhất, lên đến 90%. Khi chuyển dạ, tử cung bắt đầu co thắt kéo theo sự co thắt của mạch máu xung quanh nhau thai. Trẻ sơ sinh có thể bị nhiễm virus HBV khi tiếp xúc với máu của mẹ hoặc thông qua dịch âm đạo khi trẻ chui qua âm đạo của mẹ.

• Giai đoạn cho con bú: Viêm gan B ít lây qua đường cho con bú, mặc dù DNA của virus HBV có nằm trong sữa non của mẹ bị nhiễm bệnh nhưng với nồng độ thấp. Điều này dẫn đến việc viêm gan B lây theo đường từ mẹ sang trong giai đoạn này hầu như là ít gặp nếu bé được tiêm ngừa đầy đủ vaccine viêm gan B và HBIG sau khi sinh.

Biện pháp phòng ngừa lây truyền HBV từ mẹ sang con bao gồm: nếu thai phụ có nồng độ virus cao, họ được chỉ định uống thuốc kháng virus trong thai kỳ để làm giảm nồng độ virus xuống thấp, ngoài ra trẻ cần được tiêm ngừa đầy đủ vaccine viêm gan B và HBIG (chứa kháng thể chống virus viêm gan trong vòng 12 giờ sau khi sinh. Các biện pháp này rất hiệu quả và giúp làm giảm tỷ lệ lây bệnh cho con rất nhiều.

2. Quan hệ tình dục

Con đường lây nhiễm của viêm gan B thông qua quan hệ tình dục được xem là một trong những đường lây nhiễm có tỷ lệ mắc bệnh cao.

Báo cáo thống kê của Mỹ cho thấy rằng, cứ 10 ca viêm gan B thì có 3 ca là bị lây nhiễm theo đường quan hệ tình dục. Việc quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp an toàn không chỉ khiến bạn phải đối mặt với nguy cơ mắc các bệnh tình dục mà còn tăng khả năng nhiễm các bệnh truyền nhiễm khác. Viêm gan B là một trong những loại bệnh có thể lây qua đường quan hệ bằng việc tiếp xúc với tinh dịch và dịch âm đạo.

Vì thế, bạn cần thiết phải sử dụng biện pháp an toàn khi quan hệ để làm giảm khả năng mắc bệnh viêm gan B cũng như những loại bệnh khác.

3. Đường máu (truyền máu, một số thủ thuật như phẫu thuật, nha khoa, xăm,..)

Viêm gan B được biết là loại bệnh lây truyền qua đường máu bởi vì trong máu có chứa nồng độ virus HBV rất cao. Bất cứ trường hợp nào bạn tiếp xúc với máu hoặc được truyền máu từ người dương tính với viêm gan B đều có thể bị nhiễm virus HBV.

Vì vậy, bạn nên cẩn trọng về tính an toàn với những hoạt động có khả năng cao tiếp xúc với máu người khác như: phẫu thuật, đi khám nha khoa, xăm,… Bạn cần phải đảm bảo rằng những dụng cụ này đã thông qua quá trình khử, diệt khuẩn đúng tiêu chuẩn để giảm thiểu tối đa nguy cơ nhiễm viêm gan B qua đường máu.

4. Dùng chung kim tiêm

Ngoài những đường lây nhiễm nêu trên, viêm gan B lây qua đường nào? Dùng chung kim tiêm hoặc là tái sử dụng lại kim tiêm cũng là một con đường nguy hiểm để truyền virus viêm gan B cho người khác.

Nhiễm bệnh khi dùng chung kim tiêm là một dạng của nhiễm bệnh qua đường máu. Vì kim tiêm đã qua sử dụng (có thể là nhiều ngày trước đó), kể cả là kim tiêm sử dụng bên ngoài hay trong môi trường y tế, đều chứa các virus, vi khuẩn. Đây là tác nhân gây ra những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, trong đó có viêm gan B.

5. Dùng chung đồ dùng cá nhân (dao cạo râu, bàn chải đánh răng, dụng cụ cắt móng,..)

Sử dụng chung đồ dùng cá nhân có chứa máu, dịch tiết của người bị viêm gan B khiến bạn có thể bị lây nhiễm virus từ người đó.

Một số vật dụng cá nhân bạn tuyệt đối không sử dụng chung:

Bàn chải đánh răng

Dụng cụ cắt móng

Dao cạo râu

Điều trị bệnh viêm gan B như thế nào?

Các phương pháp điều trị viêm gan B không ai giống ai. Bác sĩ sẽ dựa vào tình trạng sức khỏe của người bệnh để đưa ra phác đồ trị bệnh hợp lý nhất để mang lại hiệu quả cao nhất có thể.

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần hiểu rằng, mục tiêu quan trọng nhất khi chữa bệnh đó là hạn chế sự tăng trưởng của virus, giảm thiểu tối đa nguy cơ gây tổn thương cho gan. Loại bỏ sự có mặt của HBV ra khỏi cơ thể để gan được hoạt động bình thường và cơ thể khỏe mạnh, giảm nguy cơ biến chứng thành suy gan, ung thư gan, kéo dài tuổi thọ cũng chính là thành công lớn nhất.

Điều trị viêm gan B cấp tính

Viêm gan B cấp tính do virus viêm gan B gây ra. Nhưng viêm gan B cấp tính chỉ tồn tại trong khoảng vài tháng. Vì thế nếu có biện pháp hợp lý thì có thể điều trị bệnh dứt điểm.

Tùy thuộc vào từng mức độ các bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị phù hợp nhất. Trong quá trình điều trị, người bệnh cần phải kiên nhẫn và tuân thủ theo các quy định của chuyên gia. Uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ sẽ tránh nguy cơ khiến bệnh tiến triển phức tạp hoặc chuyển sang mạn tính. Khi đó, rất khó để điều trị.

Uống thuốc đặc trị phải kết hợp song song với việc nghỉ ngơi, điều chỉnh chế độ ăn uống nghiêm ngặt mới mang lại hiệu quả thực sự. Theo các bác sĩ, người bệnh nên tăng cường rau xanh, giảm chất béo và hạn chế, thậm chí là tránh tuyệt đối những loại đồ uống kích thích và thuốc lá.

Điều trị viêm gan B mạn tính

Nếu bệnh đã chuyển sang giai đoạn mãn tính thì việc điều trị sẽ khó khăn và phức tạp hơn rất nhiều. Đây là thời điểm các chuyên gia sẽ phải sử dụng thuốc ức chế sao chép virus viêm gan B. Đây là loại thuốc giúp hạn chế khả năng phát triển của virus. Người bệnh cần hợp tác với bác sĩ để tránh tạo ra các chủng virus đề kháng thuốc.

Tenofovir (TDF) 300mg/ngày hoặc loại entecavir (ETV) 0,5mg/ngày (Nếu suy thận thì phải tính theo mức lọc cầu thận).

Ngoài ra bác sĩ sẽ có thể điều trị với các loại thuốc tiêm như sau:

Interferon alpha tiêm dưới da 3 - 5 lần/tuần.

Peg-interferon alpha tiêm dưới da 1 lần/tuần.

Thời gian điều trị phụ thuộc vào tình trạng người bệnh. Bản thân người bệnh và gia đình cần phải theo dõi chặt chẽ để có thể xử lý kịp thời nếu không may thuốc có tác dụng phụ.

Một số tác dụng phụ thường gặp là triệu chứng mệt mỏi, buồn nôn, nôn, chán ăn. Ngoài ra cũng có trường hợp bị dị ứng, rụng tóc và giảm bạch cầu.

Nếu là trẻ em hoặc phụ nữ mang thai thì phương pháp điều trị cũng có sự khác biệt nhất định.

+ Điều trị viêm gan B mạn tính ở trẻ em: Các bác sĩ sẽ dựa vào cân nặng và độ tuổi để chỉ định liều lượng thuốc phù hợp

+ Phụ nữ mang thai:

Nhiều phụ nữ khi mang thai mới phát hiện mình mắc viêm gan B mãn tính. Thông thường, nếu có thể, các bác sĩ sẽ trì hoãn và theo dõi các triệu chứng lâm sàng, xét nghiệm. Tùy theo từng trường hợp cụ thể các bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị khác nhau.

Cách phòng tránh viêm gan B như thế nào?

Bạn có thể chủ động phòng ngừa hiệu quả viêm gan B bằng cách đến bệnh viện kiểm tra xét nghiệm HBsAg, AntiHBs và tiêm vaccine nếu bạn chưa có kháng thể bảo vệ. Mọi người đều nên thực hiện 2 xét nghiệm này, đặc biệt là những người có người thân (cha mẹ, anh chị em ruột, vợ chồng, người cùng nhà…) mắc bệnh viêm gan B. Việc tiêm vaccine giúp cho bạn tối ưu khả năng phòng vệ khỏi virus viêm gan B lên đến 95%. Và điểm cần lưu ý là, so với các mầm bệnh khác, vaccine viêm gan B được xem là một loại vaccine ngừa bệnh an toàn và hiệu quả nhất. Bạn cần lưu ý các mốc thời gian tiêm và tiêm đầy đủ các mũi tiêm theo phác đồ để cơ thể luôn được bảo vệ khỏi virus viêm gan B.

Như trình bày ở trên, phòng ngừa lây nhiễm viêm gan B từ mẹ sang con là rất quan trọng ở các quốc gia lưu hành bệnh cao như Việt Nam, các thai phụ cần tầm soát viêm gan B và áp dụng các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm cho con nếu bản thân mắc viêm gan B.

Ngoài ra, bạn cũng có thể làm theo những cách giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh viêm gan B được khuyến khích từ Hepatitis Foundation gồm:

Mang găng tay và rửa tay bằng xà phòng sau khi tiếp xúc với máu, dịch tiết cơ thể

Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục

Nếu bị chảy máu, bạn cần lau sạch vết máu bằng cồn hoặc dung dịch sát khuẩn

Bảo vệ vết thương cẩn thận

Tránh dùng chung các vật dụng sắc nhọn như dao cạo râu, bấm móng tay, bàn chải đánh răng và bông tai hoặc nhẫn đeo trên người

Khi đi tiêm phòng, xăm, phẫu thuật,,… bạn cần đảm bảo kim mới và được vô trùng.

Tin bài: khoa Bệnh nhiệt đới - Bệnh viện Đa khoa số 1 tỉnh Lào Cai.