1. Xét nghiệm soi cặn lắng nước tiểu quan trọng ra sao?

Bình thường nước tiểu chỉ có một số tế bào biểu mô và cặn theo biểu hiện sinh lý của cơ thể. Khi có dấu hiệu bệnh lý ở hệ tiết niệu sẽ xuất hiện nhiều tế bào khác hoặc tinh thể trong nước tiểu.

Sau quá trình chuyển hóa và đào thải, nước tiểu sẽ có chứa một số thành phần hữu hình như bạch cầu, hồng cầu, một số tinh thể, tế bào biểu mô, các loại trụ hình… Việc để lắng cặn nước tiểu sẽ làm cho những thành phần nêu trên tập trung lại và có thể dễ dàng phát hiện hơn nhờ phương pháp soi cặn dưới kính hiển vi. Trong đó, Soi tươi và cặn Addis là những phương pháp được áp dụng phổ biến nhất:

Các loại xét nghiệm nước tiểu mang nhiều ý nghĩa trong chẩn đoán và điều trị bệnh

Các loại xét nghiệm nước tiểu mang nhiều ý nghĩa trong chẩn đoán và điều trị bệnh

             - Soi tươi: Nên lấy nước tiểu giữa dòng. Thời gian lấy mẫu có thể vào bất cứ thời điểm nào trong ngày. Các chuyên gia sẽ sử dụng một giọt nước tiểu không ly tâm từ ống xét nghiệm để soi tươi cặn nước tiểu bằng kính hiển vi với vật kính 10X.

             - Cặn Addis: Sau khi thức dậy vào 6 giờ sáng, người bệnh đái hết nước tiểu trong đêm vào 1 bô sạch . Sau đó uống 200ml nước đun sôi để nguội.

Đến 9 giờ người bệnh đái lần cuối cùng, đồng thời đo và ghi lại số lượng nước tiểu. Tiếp đó lấy khoảng 10ml nước tiểu để làm mẫu phân tích và mang tới phòng xét nghiệm.

            - Xét nghiệm soi cặn lắng nước tiểu được thực hiện với mục đích quan trọng như sau:

            + Kiểm tra về tình trạng nhiễm trùng đường tiết niệu: Thông thường khi bị nhiễm trùng đường tiểu, nước tiểu sẽ có màu đậm hơn, kèm theo đó là mùi hôi, thậm chí có lẫn máu hoặc mủ trong nước tiểu. Bên cạnh đó là một số biểu hiện như tiểu đau, tiểu buốt, sốt và đau sườn,…

            + Phát hiện và theo dõi điều trị một số bệnh lý khác như bệnh tiểu đường, bệnh về hệ tiết niệu (sỏi thận, sỏi niệu quản, sỏi bàng quang,…), các bệnh lý về gan, tình trạng cao huyết áp, bệnh về nội tiết, tình trạng thai nghén, hay sự bài tiết khi sử dụng thuốc điều trị, nhiễm khuẩn,…

            Nhờ vào kết quả xét nghiệm này, các bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh lý và theo dõi hiệu quả điều trị bệnh, từ đó điều chỉnh phương thức điều trị nhằm mục đích nâng cao hiệu quả và đẩy nhanh quá trình hồi phục sức khỏe của người bệnh.

           Đây cũng là loại xét nghiệm rất dễ thực hiện, không tốn kém. Việc lấy mẫu bệnh phẩm không đòi hỏi nhiều kỹ thuật và an toàn đối với sức khỏe người bệnh. Chính vì thế, xét nghiệm này được sử dụng rất phổ biến.

2. Đánh giá kết quả xét nghiệm soi cặn lắng nước tiểu

Những kết quả bất thường của xét nghiệm soi cặn lắng nước tiểu đều có thể là dấu hiệu của bệnh lý, cụ thể như sau:

2.1. Ở người khỏe mạnh:Hồng cầu, bạch cầu niệu không có hoặc có rất ít.

       - Soi tươi có 0 - 1 hồng cầu, 0-3 bạch cầu trong một vi trường.

       - Cặn Addis: < 1000 hồng cầu và < 2000 bạch cầu/phút; không có trụ hồng cầu, trụ niệu, trụ bạch cầu.

        Tinh thể trong nước tiểu có thể là cảnh báo về bệnh sỏi thận

 2.2. Nếu kết quả Soi tươi: 5 hồng cầu/vi trường (+++); Cặn Addis: > 1000 hồng cầu/phút (gọi là đái máu vi thể) hoặc mắt thường có thể nhìn thấy nước tiểu có màu đỏ ( đái máu đại thể ). Nguyên nhân gây bệnh thường là:

            +Bệnh phụ khoa ở nữ giới.

+Bệnh tiết niệu ở nam và nữ giới.

+ Do đặt ống thông tiểu.

+Bệnh ung thư tuyến tiền liệt, u biểu mô tuyến.

+ Bệnh viêm bàng quang, ung thư bàng quang.

+ Do nhiễm sán máng bàng quang.

+Bệnh sỏi thận, sỏi niệu quản, sỏi bàng quang.

+Ung thư biểu mô tế bào thận, nang thận.

+ Bệnh lao thận, viêm cầu thận.

+ Một số bệnh lý ít gặp khác như nhồi máu thận, rối loạn đông máu, viêm nội tâm mạc do vi khuẩn,…

2.3. Nếu kết quả Soi tươi: Đái ra BC khi: > 3 - 5 BC/vi trường (+) và Cặn Addis > 2000 BC/phút. Chỉ số bạch cầu trong nước tiểu tăng(còn được gọi là đái ra bạch cầu) có thể là do những nguyên nhân dưới đây:

+ Nhiễm bẩn trong quá trình lấy mẫu. Trong trường hợp cần thiết, có thể lấy mẫu bằng cách đặt ống xông bàng quang để mang lại kết quả chính xác hơn.

+ Đặt ống xông bàng quang lâu ngày: Với những trường hợp này cần sử dụng biện pháp cấy nước tiểu để tìm vi khuẩn.

+ Nhiễm khuẩn nước tiểu: Có thể do một hoặc nhiều mầm bệnh khác nhau. Các loại khuẩn bệnh thường gặp là E.Coli, enterocoques, Klebsiella,…

+ Lao thận, viêm thận.

+ Khối u bàng quang.

2.4. Có nhiều tế bào biểu mô:

Nguyên nhân khiến cặn lắng nước tiểu xuất hiện những tế bào biểu mô là do:

- Viêm bàng quang.

- Nhiễm bẩn từ niệu đạo, âm đạo.

- Hay do một số bệnh ở thận như viêm đài bể thận, hoại tử ống thận hoặc do một số loại thuốc điều trị.

2.5. Có các trụ niệu:

- Trụ biểu mô: Được hình thành từ các biểu mô trong ống thận: Do một số tổn thương ở thận, tiền sản giật, ngộ độc kim loại,…

- Trụ mỡ: Được hình thành từ các giọt mỡ: Gặp hội chứng thận hư,…

- Trụ hạt: Chính là những tế bào hoại tử và protein: Nguyên nhân là do một số bệnh về thận như viêm cầu thận mãn, suy thận cấp, ngộ độc chì, tăng sản tế bào máu ác tính, tăng huyết áp, lao động gắng sức hoặc do nhiễm độc thai nghén.

- Trụ hồng cầu: Nguyên nhân là do bệnh mô tạo keo, tăng sản tế bào ác tính, hội chứng Goodpasture, một số bệnh về thận như viêm thận, viêm cầu thận cấp hay nhồi máu thận,…

- Trụ bạch cầu: Thường là do các vấn đề viêm nhiễm ở thận, có thể kể đến như viêm đài bể thận, viêm cầu thận hay bệnh thận kẽ,…

- Trụ Hyalin: Thường phát hiện nếu trong nước tiểu có protein: Nguyên nhân có thể kể đến như protein niệu, nước tiểu có PH acid, suy thận mạn, gắng sức, hay một số bệnh lý về thận,…

-Tế bào ung thư: Gặp trong ung thư thận – hệ tiết niệu.

-Tế bào biểu mô: Nếu thấy nhiều là viêm nhiễm đường tiết niệu.

-Thể lưỡng triết quang: Là thành phần ester của cholesterol dưới dạng hạt mỡ, trụ mỡ gặp trong hội chứng thận hư.

2.6. Có các tinh thể

Nguyên nhân có tinh thể trong cặn lắng nước tiểu thường là do một số loại thuốc. Đây cũng chính là cảnh báo về tình trạng sỏi thận. Một số loại tinh thể thường gặp trong nước tiểu có thể kể đến như tinh thể Oxalat canxi, tinh thể Acid uric, Phosphat amoniac – Magie hay tinh thể Cystin,…

- Cặn tinh thể: Chỉ có giá trị chẩn đoán khi xuất hiện nhiều và liên tục.

- Uric acid: Thường gặp trong các bệnh nặng của thận do phản ứng quá toan của nước tiểu, thận không tạo được nước tiểu trung tính.

- Calcium oxalat, phosphat oxalat: Do dùng thức ăn có nhiều Oxalat, đái tháo đường, Xơ gan, rối loạn thần kinh, cặn, sỏi thận.

Ngoài ra còn có thể gặp một số những cặn tế bào hiếm gặp khác như: tế bào thượng bì, sợi niêm dịch, ký sinh trùng, vi trùng, hạt mỡ, tinh trùng,…

Xét nghiệm cặn lắng nước tiểu là một kỹ thuật xét nghiệm nước tiểu đòi hỏi độ chính xác cao, kết quả của xét nghiệm cặn lắng nước tiểu rất có giá trị trong việc chẩn đoán những bệnh lý đường tiết niệu cũng như những bệnh toàn thân , bệnh lý ở cơ quan khác.

Khoa Huyết học - Truyền máu của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Yên Bái là địa chỉ thực hiện xét nghiệm soi cặn lắng nước tiểu đáng tin cậy cùng với nhiều loại xét nghiệm cơ bản và chuyên sâu khác. Trong mỗi ca bệnh cụ thể, xét nghiệm Cặn lắng nước tiểu là một xét nghiệm thường qui và có ý nghĩa trọng việc Chẩn đoán – Theo dõi – Tiên lượng trong quá trình điều trị của các bác sỹ lâm sàng.

Tin bài: Khoa Huyết học truyền máu – BV Đa khoa tỉnh Yên Bái.

Địa chỉ: Tiền Phong - Giới Phiên - TP.Yên Bái - Tỉnh Yên Bái - Điện thoại: 02166.252.007 - Email: bvdktinhyenbai@gmail.com.